Kenevir = Esrar mı?
Kenevir denildiğinde çoğu insanın aklına tek bir şey gelir: esrar. Oysa bu algı büyük bir yanılgıdır. Çünkü kenevir, binlerce yıldır tekstilden gıdaya, kozmetikten inşaata kadar farklı alanlarda kullanılan çok yönlü bir bitkidir. “Kenevir = esrar” yanılgısı hem tarım politikalarını hem de toplumdaki algıyı olumsuz etkilemiştir. Bu yazıda kenevir ve esrar arasındaki farkı bilimsel verilerle açıklıyoruz.
1. Kenevir Nedir?
-
Latince adı Cannabis sativa L. olan kenevir, Cannabaceae familyasına ait bir bitkidir.
-
Tohumları, lifleri, sapları ve çiçekleri farklı amaçlarla kullanılabilir.
-
Endüstriyel kenevir: Lif ve tohum için yetiştirilen, çok düşük THC (%0,2–0,3’ten az) içeren türlerdir. Psikoaktif etkisi yoktur.
2. Esrar Nedir?
-
Esrar, kenevirin özellikle çiçeklerinden elde edilen ve yüksek THC oranı (%5–25) içeren ürünlere verilen isimdir.
-
THC (tetrahidrokannabinol), esrarın psikoaktif etkilerinden sorumlu bileşiktir.
-
Bu nedenle esrar, “uyuşturucu madde” olarak tanımlanır ve çoğu ülkede yasal olarak yasaklıdır.
3. Yanılgının Kaynağı
-
20. yüzyıl yasakları: 1930’larda ABD’de çıkarılan Marihuana Tax Act ile “cannabis” kelimesi tüm varyeteleri kapsayacak şekilde yasaklandı. Bu yaklaşım, endüstriyel keneviri de esrar ile aynı kategoride gösterdi.
-
Toplumsal algı: Zamanla halk arasında “kenevir = uyuşturucu” algısı yerleşti.
-
Gerçek: Endüstriyel kenevir ile esrar aynı familyadan gelse de kimyasal içerikleri, kullanım amaçları ve yasal statüleri tamamen farklıdır.
4. Endüstriyel Kenevir ile Esrar Arasındaki Farklar
| Özellik | Endüstriyel Kenevir | Esrar (Marijuana) |
|---|---|---|
| THC oranı | %0,2–0,3’ün altında | %5–25 (bazı türlerde %30’a kadar) |
| CBD oranı | Düşük–orta | Orta–yüksek |
| Amaç | Lif, tohum, yağ, kağıt, tekstil, gıda | Psikoaktif etki, bazı medikal kullanımlar |
| Psikoaktif etki | Yok | Var |
| Yasal durum | Çoğu ülkede serbest (kontrollü) | Çoğu ülkede yasak, bazı ülkelerde medikal/rekreasyonel serbest |
5. Türkiye’de Durum
-
Endüstriyel kenevir: 2016’da çıkarılan yönetmelikle 21 ilde Tarım ve Orman Bakanlığı izniyle kontrollü üretim serbesttir.
-
Esrar: Yüksek THC içerdiği için yasaktır. Tıbbi araştırmalarda ise devlet iznine tabidir.
Sonuç
“Kenevir = esrar” yanılgısı, yıllarca bu bitkinin tarım, sağlık ve endüstri açısından sahip olduğu değerin göz ardı edilmesine neden olmuştur. Gerçekte, endüstriyel kenevir psikoaktif olmayan, tamamen farklı kullanım alanlarına sahip bir tarım ürünüdür.
Keneviri doğru anlamak, bu bitkinin gıda, kozmetik, tekstil ve çevre dostu üretimdeki potansiyelini keşfetmenin ilk adımıdır.
Hazırlayan: Prof. Dr. Aliye ARAS