Tarımı ve Yasal Düzenlemeler

Kenevir (Cannabis), Türkiye’nin tarımsal tarihinde derin köklere sahip bir bitkidir. Osmanlı’dan Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar hem tekstil hem de savunma sanayinde stratejik öneme sahip olmuştur. Ancak 1970’lerden sonra küresel politikalar ve “uyuşturucu ile mücadele” yasaları nedeniyle üretimi ciddi biçimde kısıtlanmıştır. 2016 yılında çıkarılan yeni yönetmelikle birlikte, Türkiye’de kontrollü kenevir tarımı yeniden mümkün hale gelmiştir. Bu yazıda Türkiye’de kenevir tarımına dair yasal çerçeveyi ele alıyoruz.

1. Tarihsel Arka Plan

• Osmanlı Dönemi: Kastamonu ve Karadeniz bölgesi, yelken ve halat üretimi için kenevirin ana üretim merkeziydi.

• Cumhuriyet’in İlk Yılları: Türkiye, Avrupa’ya kenevir lifi ihraç eden önemli ülkelerden biriydi.

• 1971 Yasağı: BM Sözleşmeleri ve uyuşturucu karşıtı kampanyalar sonucunda kenevir üretimi büyük ölçüde yasaklandı.

2. 2016 Yönetmeliği: Yeniden Başlangıç

• Kanun Dayanağı: 29 Eylül 2016 tarihli “Kenevir Yetiştiriciliği ve Kontrolü Hakkında Yönetmelik” (Resmî Gazete, sayı: 29842).

• Amaç:

  • Endüstriyel kenevir üretimini teşvik etmek

  • Yasadışı üretimi önlemek

  • Kontrollü ve kayıtlı üretim sistemini kurmak

• İzinli İller: Amasya, Kastamonu, Sinop, Samsun, Zonguldak, Bartın, Karabük, Çorum, Tokat, Yozgat, Burdur, Kayseri, Malatya, İzmir, Antalya, Kütahya, Kırklareli, Edirne ve Uşak olmak üzere 19 il.

3. Çiftçiler İçin Üretim Süreci

• Başvuru: Çiftçiler, Tarım ve Orman Bakanlığı İl/İlçe Müdürlüklerine dilekçe ile başvurur.

• Gerekli Belgeler: Kimlik, tapu veya kira kontratı, ekim yapılacak alanın koordinat bilgileri.

• İzin: Ekimden önce Tarım Bakanlığı denetiminde izin alınır.

• Kontrol: Hasat sürecine kadar jandarma ve bakanlık yetkilileri tarafından denetim yapılır.

4. THC Oranı ve Kısıtlamalar

• THC Limiti: Türkiye’de ekilecek kenevirin THC oranı %0,2’nin altında olmalıdır.

• İthal Tohum: Yalnızca Tarım Bakanlığı onaylı çeşitler ekilebilir.

• Kullanım Alanı: Lif, tohum, yağ ve endüstriyel amaçlarla sınırlıdır; yüksek THC içeren çeşitlere izin verilmez.

5. Türkiye’deki Fırsatlar ve Zorluklar

• Fırsatlar:

  • Tarihsel üretim tecrübesi

  • Avrupa’ya yakınlık sayesinde ihracat avantajı

  • Çevre dostu ve sürdürülebilir tarım ürünü

• Zorluklar:

  • Kamuoyundaki “kenevir = uyuşturucu” algısı

  • İşleme tesislerinin eksikliği

  • Çiftçilerin bilgi ve teknik donanım eksikliği

6. Sonuç

Türkiye, 2016 düzenlemesiyle kenevir (Cannabis) tarımına yeniden başlamış ve bu alanda kontrollü üretim modeli geliştirmiştir. Ancak potansiyelin tam olarak değerlendirilebilmesi için:

• Çiftçilere eğitim verilmesi,

• İşleme tesislerinin kurulması,

• Katma değerli ürünlere yönelik yatırımların artması gerekmektedir.

Bir sonraki yazımızda, “Türkiye’de CBD ve Kenevir Ürünlerinin Hukuki Statüsü” başlığıyla, CBD yağının ve kenevir bazlı ürünlerin gıda, kozmetik ve ilaç sektöründeki yasal durumunu inceleyeceğiz.

Kaynakça

• T.C. Resmî Gazete (2016). Kenevir Yetiştiriciliği ve Kontrolü Hakkında Yönetmelik, Sayı: 29842.

• Türkiye Tarım ve Orman Bakanlığı. Kenevir Üretimi Genelgesi.

• Small, E. (2017). Cannabis: A Complete Guide. CRC Press.
  
  Hazırlayan: Prof. Dr. Aliye ARAS